Mehmet Ünal'ın projesini ve sunuculuğunu üstlendiği 'İzdüşüm, Barok' belgeseli, TRT.
Barok, Avrupa’da 16. ve 18 yıllar arasında zaman içinde şekillenmiş,, ismini Portekizce ‘şekli belirsiz inci’ anlamından alan bir üsluptur. Hareket duygusunun abartılı bir şekilde iletilmeye çalışıldığı, kişiyi düşünmekten çok algılamaya iten bir üslup olarak müzik, mimari, resim ve heykel disiplinlerine çok büyük etkisi olmuştur. İlk örneklerinin görüldüğü İtalya dışında İspanya, Belçika, Polonya, Avusturya gibi Katolik inancın baskın olduğu ülkelerde kısa sürede yaygınlaşmıştır. Roma, Viyana, Prag önemli barok şehirlerdir.
Gotik üslubun tersine Barok mimaride yapıların yüksekliği genellikle, genişliğin yarısı kadar hesaplanır. Abartılı hacim ve dekorların kullanımı ile görkemlilik, güç ve zenginlik etkisi yaratılmaya çalışılır. Gerek dini gerek sivil mimari örneklerinde iç tasarımlarda gotikdeki dünyeviliğin aksine barok mimaride cennet duygusu yaratılmaya çalışılmıştır. Bu duyguyu verecek, sonsuza uzanan abartılı resimler duvarları ve tavanları süsler.
Resim ve heykelde Barok
Barok dönem ressamları eserlerinde canlılık ve hareket duygusunu öne çıkaracak, renkden çok ışık ve gölge kullanımının ön planda olduğu eserler üretmişlerdir. Eserlerde genelde figürlerin ortam ışığından bağımsız kendi ışıkları ve gölgeleri ancak ortamın perspektifine sadık derinlikleri vardır. Ortamda derinlik duygusu hareketli figürlerle verilmeye çalışılmıştır. Portre, peyzaj, günlük yaşam sahneleri ile birlikte tabii ki mitolojik ve dini konular barok dönemde çokça işlenmiştir. Barok resmin en önemli isimleri Michelangelo, Tintoretto, Velazquez, Murillo, Caravaggio, Rubenc ve tabii ki Rembrandt’dır.
Gotik heykelde izleyici önden bakmaya zorlanırken barok heykelde izleyici her yönden eseri inceleyebilir ve eserin çevresini dolaşmasına zorlanır.
Rembrant, ‘Gece Devriyesi’
Barok Müzik
Barok müzik, günümüzdede populeritesini koruyan, klasik müzik içinde çok önemli bir yeri olan türdür. . Barok dönemle birlikte, müzik "kontrast" kavramı ile tanışır. Resimde ışık ve gölge zıtlıkları, kendini barok müzikde zıt seslerin nüansında gösterir. Aynı tınılardaki çalgılar birbirleriyle savaşırcasına, birbirleri ile karşıtlık oluşturarak eserde yerlerini alırlar.Johann Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Jean-
İslam ve Barok
Batı sanat üslubları içinde İslam sanatına en büyük etkiyi şüphesiz Barok üslup yapmıştır. Cennet tasvirlerinde meleklerin yerine bitkisel motiflerin ağırlıklı kullanıldığı İslam eserlerinde minyatür, tezhip, ahşap oymacılığı ve tabii ki mimari gibi alanlarda barok yorumlanmıştır.
İstanbul’un barok ve rokoko bakımından zengin bir şehir olduğunu söyleyebiliriz. 1748-
Nuruosmaniye Camii
Tezhip Sanatında Barok
ROKOKO
Rokoko daha çok Avrupa’da kendini sivil camiada göstermiştir. Zenginliğin iyice arttığı ve Avrupalının daha çok entelektüel tatmin peşinde koştuğu 18.yy sonlarına doğru ortaya çıkmıştır.Rokoko için bir üslup olduğunu söylemek güçtür çünkü mimariye bir etkisi olmamıştır. Kendini daha çok süsleme sanatında göstermiştir. Barok üsluptan doğmuş olmasına rağmen aslında ona bir tepkidir. Barok üslupta üretilmiş simetrik ve kalın detaylara sahip öğelerin yerini rokoko’da daha zarif ve asimetrik tasarımlar almıştır. Barok ile rokokoyu birbirinden ayırmak güç olsa da hatlardaki incelik ve bariz asimetri farkı gözler önüne serer.
Rokoko da barok gibi İslam zanaatkarlarını etkilemiş bir üsluptur. Barok gibi örnekleri iç mimari süslemelerde, tezhip ve minyatürde görülür.
MEHMET ÜNAL
Çayyolu Life, Şubat 2014
